Alkmaar (5 km)
Alkmaar heeft u veel te bieden op het gebied van winkelen, uitgaan en cultuur.
Op vrijdagen vindt nog altijd de beroemde kaasmarkt plaats.
De Alkmaarse kaasmarkt, een traditie sinds 1622
In 1365 had
Alkmaar al een kaasweegschaal, toch wordt 1622 officieel als eerste
kaasmarktjaar beschouwd, in dat jaar werd het Kaasdragersgilde
opgericht.
Een gilde
zonder patroonheilige of eigen altaar in de kerk, zoals dat bij andere
gilden gebruikelijk was.
Het devies
van het Alkmaarse gilde was en is: "Een valse waag is de Heer een
gruwel en daarentegen een vol gewicht is zijn welbehagen".
In de 17e eeuw werd de kaas elk jaar vanaf mei tot
Allerheiligen verhandeld op vrijdagen en zaterdagen. In die periode had
iedere groep kaasdragers, ofwel 'veem', een eigen kaasweegschaal.
In de 18e eeuw werd vier dagen per week kaasmarkt gehouden.
Tot de
eerste wereldoorlog was de kaasmarkt een noodzakelijk handelsgebeuren.
In 1916 werd gemiddeld driehonderd ton kaas per marktdag omgezet, de
markt duurde toen tot één uur in de nacht.
Sinds 1939 is Alkmaar de enige stad in Nederland waar de kaas nog op
deze traditionele wijze op een kaasmarkt verhandeld wordt.
Elk jaar
zijn er van half april tot half september 22 kaasmarkten op het
Waagplein.
In 1901 werd het Waagplein voor de laatste maal vergroot, daarvoor was
het plein vrijwel geheel volgebouwd.
Wie is wie?
Het Alkmaarse
Kaasdragersgilde bestaat uit vier groepen van ieder zeven kaasdragers.
Zo'n groep
heet een veem, ieder veem heeft zijn eigen kleur: geel, rood, groen en
blauw.
De
kaasdragers dragen een authentiek wit pak met een strooien hoed van hun
eigen veem.
Een ervaren
kaasdrager wordt 'vastman' genoemd, daarvoor is hij de 'noodhulp'.
De oudste kaasdrager van een veem noemt men de 'tasman’, hij is
herkenbaar aan een zwart leren tas voor zijn buiken en zet bij het wegen
van de kaas de gewichten op de weegschaal.
Om de twee jaar wordt in ieder veem een voorman, de 'overman',
benoemd, deze is herkenbaar aan het zilveren schildje met lintje in de
kleur van zijn veem.
Aan het hoofd van de vier vemen staat de 'kaasvader', de
opzichter dus, als teken van zijn waardigheid draagt de kaasvader een
zwarte stok met zilveren knop.
Het gildebestuur benoemt een 'provoost' en een 'knecht'.
De provoost
is het gildebestuur behulpzaam en wordt door de kaasdragers beul
genoemd, hij noteert te laat komende kaasdragers op het schandbord en
int de daarmee gepaard gaande boete.
De provoost is herkenbaar aan een zilveren kaasberrie, hangend aan een lint in de kleur van zijn veem, de knecht is de klusjesman van het gilde.
De
handel.
Het
Kaasdragersgilde verzorgt het transport en het wegen van de kaas tijdens
de vrijdagse kaasmarkt.
Voordat het
gilde in actie komt, wordt het plein gereed gemaakt. Onder leiding van
de marktmeester worden de kazen vanuit de vrachtauto's in lange rijen op
het plein gezet.
De
kaasstapelaars worden 'zetters' genoemd.
Na het luiden van de aanvangsbel om 10.00 uur, beladen de zetters de
berries.
Deze worden
door de kaasdragers naar de weegschalen gedragen, waar de kaas gewogen
wordt.
Beëdigde
waagmeesters houden toezicht op het wegen en zorgen voor het invullen
van de weegbriefjes.
In de tussentijd zijn op het plein handelaren en keurmeesters bezig met
het bepalen van de kwaliteit van de aangevoerde kaas en het bedingen van
de prijs.
Het loven en bieden tussen verkoper en koper gaat gepaard met het handje klap.
Terug