Molens.

 Al eeuwen lang staat de molen symbool voor de Nederlandse strijd tegen het water.

Poldermolens werden vanaf de 15e eeuw in het westen en noorden van Nederland gebouwd omdat het waterpeil in de polders niet door natuurlijke lozingen gehandhaafd kon blijven.

In de 17e eeuw werden deze molens ook ingezet om binnenmeren droog te malen.

Voorbeelden hiervan zijn de Schermer, de Beemster en de Purmer.

Maar molens werden niet alleen gebruikt voor de Nederlandse waterhuishouding.

Molens werden daarvoor ook al ingezet ten behoeve van onze industrie.

Een goed voorbeeld hiervan zijn de molens in de Zaanstreek die aan de basis stonden van de huidige nijverheid in dit gebied.

Van de zo'n 10.000 molens die Holland eens rijk was zijn er op dit moment ruim 1.100 (1.035 windmolens en 106 watermolens) over.

Hiervan staan ongeveer 138 windmolens in Noord-Holland.

De meeste molens bevinden zich in de Schermer en de Zaanstreek.

De Zaanstreek was ooit één van de eerste industriegebieden ter wereld.

Vroeger stonden hier 1000 industriemolens.

Een groot aantal is verbrand en nooit herbouwd, maar het merendeel is gesloopt.

De opkomst van de stoommachine en andere industriële ontwikkelingen waren hier debet aan.

Rond 1900 waren er nog slechts tientallen molens van de 1000 over en nu zijn dat er nog maar 12. Onder de industriemolens bevonden zich olie-, verf-, papier-, koren en mosterdmolens.

Bijna een kwart van de molens (240) in de Zaanstreek waren houtzaagmolens.

Museummolen, Noordervaart2 in Schermerhorn.

De Museummolen in Schermerhorn is een authentieke watermolen en dateert uit de 17e eeuw. De molen is nog steeds in werking en vormt samen met twee andere watermolens een zogenaamde molengang.

Een molengang is een rij van meerdere molens, deze wordt gebruikt als het verschil tussen de waterhoogte zo groot is, dat deze hoogte niet overbrugd kan worden door één poldermolen. Elke molen brengt het water een niveau hoger, dit systeem noemt men ook wel 'getrapte bemaling'.

Bij de Museummolen kan de bezoeker zien hoe het water vroeger vanuit de polder vier meter omhoog op de boezemvaart werd gemalen.

In de molen wordt allerlei informatie gegeven over het Hollandse polderland en de rol die de molens daarin hebben gespeeld.

De vloer bestaat uit glazen platen waardoor de maalinstallatie goed is te zien.

Op de zolder bevindt zich een uitgebreide verzameling molenmakers- gereedschappen.

Ook kan een bezoek worden gebracht aan de 19e eeuwse authentieke woning van de molenaar.

Zaanse Schans.

De Zaanse Schans is een reconstructie van een Zaanse woon- en werkbuurt.

In dit openluchtmuseum bevinden zich een twintigtal houten huizen, molens en pakhuizen uit de 17e en 18e eeuw.

In totaal staan op het terrein negen molens, waaronder oliemolen "De Zoeker" uit 1673 en windmolen "De Kat" uit 1782.

Vanaf de Mosterdmolen vertrekt ieder uur een rondvaartboot voor een tocht langs de molens en huizen van de Zaanse Schans.

Daarnaast kunnen bezoekers een bezoek brengen aan een bakkerijmuseum, het Museum van het Nederlandse Uurwerk, een klompenmakerij en een kaasboerderij.

.

Zaans Molenmuseum, Museumlaan 18 in Koog aan de Zaan

Op loopafstand van de Zaanse Schans ligt het Zaans Molenmuseum.

Het museum biedt de bezoeker de kans om het leven in een molen van dichtbij te bekijken. Ook zijn er prenten, tekeningen en een collectie schaalmodellen te bezichtigen.

De schilder Frans Mars geeft in het schilderstuk het "Zaans Molenpanorama"  (2 bij 12 meter) een goed beeld van de glorietijd van de Zaanse molenindustrie.

Open Molendagen

Op iedere 2e zaterdag van mei wordt de Nationale Molendag georganiseerd.

Meer dan 600 wind- en watermolens in het hele land staan dan (gratis) open voor bezichtiging.

Die dag zijn er in veel molens demonstraties van specifiek molenaarswerk te zien, de molens die meedoen zijn te herkennen aan de blauwe wimpel.

Begin september vindt de Schermer Maaldag plaats, er draaien zoveel mogelijk molens van de Stichting Schermer Molens.

Uiteraard is ook de Museummolen in Schermerhorn geopend.

In de Zaanstreek wordt de laatste zaterdag van september de Zaanse Molendag gehouden.

Een groot aantal molens, waaronder 's werelds oudste papierwindmolen, staat die dag open voor publiek, de molens die men dan vrij kan bezoeken zijn te herkennen aan de wapperende Nederlandse vlag.

Molentaal.

In het verleden was de molen een middelpunt in haar omgeving, de molenaar bracht de mensen op de hoogte van wat er speelde in de gemeenschap.

Dit gebeurde door middel van de stand van de wieken van de molen in stilstand.

Zo had de molen een "vreugdestand".

Bij blijde gebeurtenissen stonden de wieken "komende", dit hield in dat de molenaar de wieken stopzette juist voordat deze de hoogste stand heeft bereikt.

Bij de "rouwstand" stonden de wieken "gaande", waarbij de verticale wiek even voorbij het hoogste punt stond, vaak betekende dit dat er iemand was overleden en dat de molenaar in de rouw was.

Stonden de wieken in zuiver horizontale en verticale stand, dan zou de molenaar snel weer met zijn werk verder gaan.

Was de rust van langere duur dan stonden de wieken in een "X".

In de Tweede Wereldoorlog werd de molen vaak als sein gebruikt om de onderduikers de waarschuwen voor razzia's.  

Terug